Rak tarczycy staje się jednym z najszybciej rosnących nowotworów w wielu krajach. W USA tempo wzrostu jest rekordowe, ale podobny trend zaczyna być widoczny również w Europie, w tym w Polsce. Lekarze próbują ustalić, czy to efekt lepszej diagnostyki, czy realny wzrost zachorowań, pisze Auraposter.pl według BBС.
Czym jest tarczyca i jak powstaje w niej rak?
Tarczyca to niewielki gruczoł u podstawy szyi, który reguluje metabolizm, temperaturę, masę ciała, ciśnienie i pracę serca. Rak rozwija się, gdy komórki zaczynają dzielić się niekontrolowanie i tworzą guz, który może naciekać okoliczne tkanki lub dawać przerzuty.
Mimo że większość nowotworów tarczycy można skutecznie leczyć, naukowców niepokoi skala wzrostu zachorowań.
Czy winne są historyczne źródła promieniowania?
Promieniowanie jonizujące jest udowodnionym czynnikiem ryzyka. Po katastrofie w Czarnobylu liczba zachorowań wśród dzieci w Białorusi, Ukrainie i części Rosji gwałtownie wzrosła. Podobne zależności odnotowano u osób, które przeżyły bombardowania atomowe w Japonii.
Jednak ten czynnik nie tłumaczy obecnego globalnego wzrostu, bo w ostatnich dekadach nie doszło do podobnych zdarzeń w USA czy Europie.
Diagnoza
W latach 80. pojawiło się USG tarczycy, a w latach 90. — biopsja cienkoigłowa. Dzięki nim zaczęto wykrywać mikroguzki, które wcześniej były niewidoczne.
Liczba diagnoz wzrosła, szczególnie w przypadku małych, łagodnych zmian.
Jednak badania pokazują, że rosną także duże i agresywne guzy, co wyklucza wyłącznie statystyczne wyjaśnienie.
Dlaczego rośnie także śmiertelność?
Choć rokowania są dobre, analizy tysięcy pacjentów w USA i Europie pokazują stopniowy wzrost liczby zgonów. Co ważne, wzrost ten dotyczy również nowotworów zdiagnozowanych w późnym stadium i o wyższym stopniu złośliwości.
To dowód, że za epidemią stoi kombinacja czynników.
Otyłość jako jeden z głównych czynników ryzyka
Od lat 80. poziom otyłości rośnie, a ten trend pokrywa się z wykresami zachorowań na raka tarczycy.
Badania wskazują, że:
- osoby z wysokim BMI mają nawet o 50% wyższe ryzyko,
- ich nowotwory częściej mają agresywne mutacje,
- śmiertelność u nich jest wyższa.
To efekt m.in. insulinooporności, przewlekłego stanu zapalnego i zaburzeń hormonalnych.
Narażenie na chemikalia
Niektórzy naukowcy zwracają uwagę na substancje zaburzające gospodarkę hormonalną. Mogą występować w:
- opakowaniach żywności,
- kosmetykach,
- środkach czystości,
- piankach ognioodpornych,
- materiałach domowych.
Dowody nie są jednoznaczne, ale kierunek badań jest intensywnie rozwijany.
Osobną kategorią są metale ciężkie w regionach wulkanicznych — tam poziom raka tarczycy także jest wyższy, choć zależności nie potwierdzono.
Promieniowanie medyczne
Od lat 80. liczba badań RTG i tomografii komputerowych u dorosłych i dzieci wzrosła kilkukrotnie. Tarczyca dostaje przy takich badaniach relatywnie wysoką dawkę promieniowania.
Szacuje się, że w USA nawet kilka tysięcy przypadków rocznie może być związanych z częstymi badaniami obrazowymi.
Wieloczynnikowy charakter problemu
Eksperci podkreślają, że wzrost zachorowań wynika z nakładania się wielu czynników:
- nowoczesnej diagnostyki,
- otyłości i zaburzeń metabolicznych,
- ekspozycji na promieniowanie (medyczne),
- możliwych toksyn środowiskowych,
- predyspozycji genetycznych.
Nie ma jednej dominującej przyczyny.
Rak tarczycy rośnie z powodów znacznie bardziej złożonych niż sama diagnostyka. Nakładają się na siebie czynniki metaboliczne, środowiskowe, medyczne i społeczne. Lekarze podkreślają, że kluczowe będzie ograniczenie zbędnych badań obrazowych, analiza czynników ryzyka oraz lepsze strategie profilaktyki w krajach, gdzie otyłość i ekspozycja na chemikalia systematycznie rosną.
